Schrijven van de lange en korte klank
Met de Davis-methode als basis ontstond het plan om te zoeken naar een andere manier om de lange en korte klank te leren schrijven als je dyslexie hebt. Het goed leren schrijven van de lange en korte klank is wel één van de lastigste zaken wanneer je dyslexie hebt.
De Davis-methode
De Davis-methode leert de beelddenker met dyslexie op zoek te gaan naar de trigger(de blokkade) in het leerproces. Bij het leren lezen zijn dat vaak woorden als ‘de, het, een, gisteren, hun’. Dit zijn de zogenaamde beeldloze woorden of triggerwoorden. Als je leest ‘boek, tafel, bal’ is het niet zo moeilijk om de letters aan een concreet beeld te associëren. Bij triggerwoorden is dat vaak een probleem, waardoor de beelddenker in de war raakt. De Davis-methode leert de dyslectische beelddenker hoe bij deze triggerwoorden een beeld kan maken.
Triggers
Woorden als klankgroep, klinker, zelfstandignaamwoord, werkwoord zijn woorden om een bepaalde groep woorden aan te duiden. Zeg maar woorden voor woorden. Deze woorden vormen voor de dyslectische beelddenker al snel een trigger.
De uitleg van een woord zoals ‘klinker’ begrijpt onze beelddenker vaak nog wel. Moet je met je dyslexie vervolgens zelf de letters of woorden ordenen op basis van een ‘beeldloos’ woord, dan wordt dat voor de beelddenker ineens een onmogelijke opgave. Want hoe zie je nu aan de letter of het een klinker of een medeklinker is. Bij mensen zie je aan de buitenkant of het een jongen of een meisje is. Bij letters lukt dat onmogelijk. Ja horen kan je het, maar dat is voor onze beelddenker juist een erg moeilijke ingang om te leren. Leren op basis van wat je hoort is vaak hun zwakke kant.
Spellingregels
De afgelopen jaren ging ik samen met mijn cliëntjes op zoek naar de triggers in spellingregels en de beelden die we bij deze spellingregels zouden kunnen maken. Met als doel dat mijn cliëntjes ze zouden kunnen onthouden en toepassen. Langzamerhand kreeg ik inzicht in wat essentieel is voor de beelddenker met dyslexie en wat hij of zij moet weten om bijvoorbeeld de lange en korte klank te kunnen schrijven zonder afhankelijk te zijn van wat hij of zij hoort.
Vertrekpunt
Het vertrekpunt van het leerproces is bij de Davis-methode anders. Wanneer jij als beelddenker weet hoe je de triggers in leerproces herkent en kunt oplossen, is leren een stuk gemakkelijker. Niet dat je dan nooit iets hoeft te oefenen, maar het is vergelijkbaar met leren lopen. Door afkijken en proberen lukt het op een gegeven moment.
Basisschool
Een mooi vertrekpunt, maar ik merkte dat als je nog op de basisschool zit het best lastig is om bij al die beeldloze spellingregels zelf beelden te bedenken. Ook ouders zaten vaak met hun in handen in het haar. Het is dan wel heel fijn wanneer je dat samen kunt doen bij één van de belangrijkste en moeilijkste spellingsregel het schrijven van de ‘lange en korte klank’.
Woorden ordenen
Wanneer we bezig gaan met de schrijfwijze/spelling van de lange en korte klank is het belangrijk dat de beelddenker weet dat spelling eigenlijk het ordenen van woorden is. Een cliëntje bracht me met zijn beeld op het idee, hoe je dat simpel en snel kunt uitleggen. Dat ging als volgt.
Legoblokjes
Op tafel leg ik een berg legoblokjes. “Zou je ze kunnen ordenen?” vraag ik mijn cliënt. Dat lukt altijd. De manier waarop verschilt, maar dat maakt niet echt uit er is altijd een aansluiting te vinden naar het doel; leren schrijven van de lange en korte klank.
Als de blokjes geordend zijn vertel ik, dat zijn of haar manier goed is en ik vraag of dit de enige manier is om te ordenen. Afhankelijk van het antwoord vertel ik dat in een verhaal woorden worden geordend, zoals in plaatje twee. De schrijver van het verhaal kiest heel bewust een woord en de plaats van dat woord en al die woorden maken een beeld of film in je hoofd.
Plaatje 3 geeft aan hoe je woorden kunt ordenen naar hun schrijfwijze. Alle woorden met een lange klank zijn bijvoorbeeld rood, woorden met een korte klank groen, woorden met een lange klank en een d op het eind geel enz.
Plaatje 1 Plaatje 2
Plaatje 3
Spelling = legoblokjes op kleur ordenen
Spelling is vergelijkbaar met het ordenen van legoblokjes op kleur.
Het is heel belangrijk dat de beelddenker letterlijk het beeld heeft dat één zelfde blokje/woord onderdeel van een verhaal en onderdeel van een spellingregel is. Dit om te voorkomen dat de spellingregel als oefening wel kan worden gemaakt, maar bij het schrijven van een verhaal totaal wordt vergeten. Zonder het beeld van de legoblokjes of een vergelijkbaar beeld, worden de woorden vaak als allemaal op zichzelf staande woorden(losse blokjes) gezien, ze missen het verband met de zinnen in een verhaal.
Plaatjes
De eerste stap die we nemen bij spelling is, de klinkers van de medeklinkers leren onderscheiden. In mijn praktijk doe ik dat door de klinkers te laten kleien en ze volgens de Davis-methode te masteren. Het kleien en masteren is erg belangrijk, omdat een beelddenker leert door iets zelf te maken/creëren. Opschrijven van klinkers of een spelletje op de computer met klinkers is leuk en zeker ondersteunend, nadat de beelddenker zelf de klinkers heeft gecreëerd en visueel heeft opgeslagen. De ogen zijn immers de belangrijkste ingang voor een beelddenker.
Gelukkig vinden de meeste cliëntjes kleien leuk. Daarnaast maken we ook nog een memoryspel, zodat er ook thuis of op school geoefend kan worden om het sterkste geheugen van de beelddenker, het visuele geheugen, te stimuleren.
Stap 1 is gezet
Stap 1 voor het leren schrijven van de lange en korte klank is gezet.
Belangrijk is dat nu het verband met de woorden in het leesboek wordt gemaakt. Losse oefeningen vullen beelddenkers vaak op logica in, maar zelf toepassen en herkennen in teksten is iets heel anders. Als oefening kopieer ik dan een bladzijde uit een boek en vraag mijn cliëntjes om de klinkers op de bladzijde met een kleurtje te arceren.
“Hé, ieder woord heeft in elk geval één klinker!”
Het is zo leuk als je dan ineens hoort “Hé, elk woord heeft in ieder geval één klinker”. Deze ontdekking is niet alleen belangrijk voor het leren schrijven, maar ondersteunt ook het leesproces. De chaos van de letters wordt dan langzaam kleiner.
In één van mijn volgende blogs vertel ik je wat de volgende stappen zijn bij het leren schrijven van de lange en korte klank.
Genieten
Het is elke keer zo genieten om samen grip te krijgen op de spelling.
Wil jij of ken je iemand die ook op een andere manier hulp bij spelling wil of wil je meer weten over de Davis-methode klik dan hier en neem gerust contact op met De Vuurtoorn.
